Maraş Depremiyle Android Deprem Uyarı Sistemi Çağ Atladı!

Science Dergisinde 17 Temmuz 2025 tarihinde yayımlanan bir makalede Google'nin telefonlardaki ivmeölçerleri kullanarak depremi önceden tespit edebilme hedefinde Maraş Depremleriyle nasıl bir ilerleme kaydedildiği anlatıldı.  Makaleye göre Google tarafından geliştirilen Android Deprem Uyarı Sistemi (ADUS)  geleneksel deprem tespit sistemleriyle aynı sismik dalga yayılım prensiplerini kullanıyor. Buna göre bir Android akıllı telefon hareketsizken, bir depremde P ve S dalgalarının oluşturacağı ani bir ivme artışını tespit etmek için ivmeölçerinin çıktısını kullanır. Bireysel bir telefon tetiklendiğinde, Google sunucularına ivme bilgisi ve yaklaşık bir konum içeren bir mesaj gönderir. Sunucular daha sonra zaman-mekan tetikleyici dağılımıyla tutarlı aday sismik kaynakları arar. Aday bir deprem kaynağı gözlenen verileri yeterince yüksek bir güvenilirlikle karşıladığında, bir deprem ilan edilir ve büyüklüğü, merkez üssü ve başlangıç zamanı  P ve S dalgalarının varış zamanı ve genliğine göre tahmin edilir . Bu tespit yeteneği, Google Play Hizmetleri çekirdek sistem yazılımının bir parçası olarak dağıtılır; yani çoğu Android akıllı telefon için varsayılan olarak açıktır. Android telefonlar küresel olarak tüm akıllı telefonların yaklaşık %70'ini temsil ettiğinden, bu sistem hem zengin hem de daha az zengin ülkelerde insanların olduğu her yerde büyük ölçüde bir deprem tespit yeteneği sağlar.

Sistem, 3 yıllık çalışma süresi boyunca Türkiye'de ayda ortalama 312 büyüklük ve 1,9 ila 7,8 arasında değişen deprem tespit etti. 98 ülkede, büyüklüğü 4,5 ve üzeri olan depremler için uyarılar iletildi ; bu da ayda yaklaşık 60 olaya ve 18 milyon uyarıya denk geliyor. Kullanıcı geri bildirimleri, uyarı alan kişilerin %85'inin sarsıntıyı hissettiğini ve %36'sının sarsıntıdan önce, sırasında ve sonrasında uyarı aldığını gösteriyor.

 Tespit edilen ve uyarılan depremlerin küresel dağılımı.

Açık yeşil alanlar, ADUS'un şu anda uyarıları tespit edip ilettiği ülkeleri göstermektedir. Android ayrıca ShakeAlert tarafından Kaliforniya, Oregon ve Washington'da (koyu yeşil) oluşturulan uyarıları iletmektedir. Sarı ve kırmızı daireler, Android tespitlerine (veri S1) dayanarak uyarı verilen bölgeleri, gri daireler ise uyarı verilmeyen bölgelerdeki diğer tespitleri göstermektedir. Dairelerin boyutu, MMI 3+ (sarı ve gri) veya MMI 5+ (kırmızı) ile tahmini sarsıntı bölgesini göstermektedir. 

Sistem Maraş depremlerinden elde edilen verilerle iyileştirildi. Böylece keskinlik artırılarak, bildirim süreleri erkene alındı. ADUS şu anda 158 km ötedeki depremi 35 saniye önceden haber verebiliyor.  Google sistemin iyileştirme sonrasında 1 dakikaya kadar erken uyarı  verebilecek kapasiteye geldiğini belirtiyor.  Tüketici ürünlerinde düşük maliyetli sensörlerin yaygınlaşması, hem yoğun hem de küresel ölçekte fiziksel çevrenin yeni gözlemleri için fırsatlar sunuyor  ADUS bu bilgileri yararlı uyarılara dönüştürerek akıllı telefonlar aracılığıyla depremlerin küresel gözlemlerini yapmayı mümkün kılıyor. ADUS'un  etkinliğini en üst düzeye çıkarmak, (i) deprem fiziği anlayışının, (ii) sensör ağlarının ve uyarı iletiminin teknik sınırlamalarının ve (iii) uyarı iletimi hakkında kullanıcıya bilgi veren sosyal bilimin sinerji oluşturmasını gerektiği de makalede vurgulanıyor. 

Kaynak: Scince Dergisindeki 17 Temmuz 2025 tarihinde yayımlanan "Global earthquake detection and warning using Android phones" başlıklı makaleden alıntılanmıştır.