Sivil Savunma ve Afet Yönetimi

Perşembe

Sığınak Yönetmeliğinde Büyük Değişim: AFAD Merkezli Yeni Dönem Başladı


Türkiye’de sivil savunma ve afet hazırlık sisteminin temel taşlarından biri olan Sığınak Yönetmeliği, 07.11.2025 tarihli Resmi Gazete ile önemli değişikliklerle güncellendi.

Yeni düzenlemeler; AFAD’ın rolünü güçlendiriyor, belediyelere yeni sorumluluklar yüklüyor ve mevcut sığınakların işletme, bakım ve kayıt sistemini tamamen yeniden tanımlıyor.

1. Sığınakların Tanımı ve Türlerinde Yenilik

Yeni düzenlemeyle birlikte:

  • Özel ve genel sığınak tanımları sadeleştirildi.

  • Genel sığınakların koordinasyonu artık doğrudan AFAD tarafından sağlanacak.

  • “Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği” yerine “Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği (2017)” referans alındı.

Bu değişiklikle amaç; planlama ve uygulamada tek bir ulusal standart oluşturmak.

2. Basınç ve Serpinti Sığınaklarında Genişletilmiş Tanımlar

Yeni maddeyle:

  • Basınç sığınakları sadece korunma değil, harekât güvenliği amacıyla da inşa edilebilecek.

  • Serpinti sığınakları için artık “şahıs, tüzel kişilik veya kamuya ait bina” ifadesi kullanılıyor.

  • Otoparkların sığınak vasfında kullanılabilmesi resmen mümkün hale geldi.

Ayrıca; Milli Savunma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, AFAD ve Ulaştırma Bakanlığı gibi kurumlara özel alanlarda bağımsız sığınak koşulları belirleme yetkisi tanındı.

3. Hangi Binalarda Sığınak Zorunlu? Hangi Binalar Muaf?

Yeni 7. maddeye göre:

  • 10’dan az bağımsız bölümü olan konutlar,

  • 1000 m2’den az olan resmi binalarda,

  • 1500 m²’den küçük işyerleri ve

  • 25 yatak altı bakım tesisleri
    sığınak zorunluluğundan muaf hale geldi.

Ancak;

  • 5000 kişi üzeri stadyumlar ve

  • büyük kapalı spor tesisleri için sığınak zorunluluğu getirildi.

  • Mevcut stadyumlarda da bodrum katların sığınak olarak düzenlenmesi gerekiyor.

  • Alışveriş merkezi, sinema, konferans salonu gibi mekânlarda bodrum kat sığınak alanı zorunluluğu eklendi.

4. Sığınak Boyutları, Yapı Standartları ve Donanımlar

Yeni düzenleme, teknik standartları da güncelledi:

  • Kişi başına en az 1 m² sığınak alanı ayrılacak.

  • Eğitim yapılarında duvar kalınlıkları minimum 30 cm betonarme olacak.

  • Havalandırma sistemleri, nükleer tip HEPA filtre ile donatılacak.

  • Resmi ve özel tüm sığınaklarda artık uydu telefonu altyapısı ve acil durum kablosuz bağlantı (Wi-Fi) bulunacak.

  • 100 m² üzeri sığınaklarda mutfak nişi, ilk yardım dolabı ve yangın söndürme cihazı zorunlu hale geldi.

  • Jeneratör veya UPS sistemiyle 24 saat kesintisiz enerji sağlanacak.

Bu maddelerle birlikte, sığınaklar artık sadece bir “bodrum odası” değil, tam teşekküllü koruma ve yaşam alanı haline geldi.

5. Metro, Otopark ve Millet Bahçelerinde Sığınak Dönemi

Yeni 10. maddeyle birlikte:

  • Metro ve raylı sistemler, AFAD koordinasyonuyla genel sığınak olarak kullanılabilecek.

  • Millet bahçelerinde (15.000 m² üzeri) alanın %3’ü oranında genel sığınak yapılması zorunlu hale geldi.

  • Alışveriş merkezleri ve bölge otoparkları, artık sığınak vasfında projelendirilmek zorunda.

Ayrıca, bu sığınaklarda:

  • Batarya destekli LED lambalar,

  • Sabit telefon, radyo ve görüntülü iletişim sistemi bulundurulacak.

  • Erişim anahtarlarının bir kopyası AFAD, kolluk kuvveti ve itfaiyede muhafaza edilecek.

Bu düzenleme, şehir merkezlerinde hızlı erişilebilir sığınak ağını hedefliyor.

6. Kayıt, Bildirim ve Denetim Sistemi Yenilendi

Yeni 12. maddeye göre:

  • Sığınaklar sadece mülki idare amirliğince değil, aynı zamanda belediyelerce de kayıt altına alınacak.

  • Belediyeler, bu kayıtları Valiliğe (AFAD İl Müdürlüğü’ne) bildirmekle yükümlü.

  • Sığınağı etkileyen her esaslı tadilat da AFAD’a bildirilecek.

Böylece Türkiye genelinde çift yönlü bir sığınak veri tabanı oluşturulacak.

7. Barış Zamanı Kullanımı Kolaylaştı

Önemli bir değişiklik de 14. maddede yapıldı:

  • Kat maliklerinin oybirliği yerine 4/5 çoğunluk kararı yeterli olacak.

  • Artık mülki amir onayı kaldırıldı, onun yerine ilgili idare (belediye) onayı yeterli.

  • Kullanım değişikliği AFAD’a bildirim olarak iletilecek.

  • Ayrıca, sığınak niteliğinde otopark yapılmışsa, ayrıca sığınak yeri ayırmaya gerek kalmayacak.

Bu, apartman ve site yönetimlerinin işini oldukça kolaylaştırıyor.

8. Genel Sığınak Planlaması Artık AFAD Koordinasyonunda

Yeni 15. maddeyle birlikte:

  • Genel sığınak yer seçim kriterleri artık AFAD tarafından belirlenecek.

  • Belediyeler sadece yer tespiti yapacak, ancak AFAD’ın uygun görüşü olmadan imar planına işleyemeyecek.

Bu sayede, ülke genelinde birlikte çalışabilir, standart bir sığınak planlama sistemi kurulacak.

9. Erken Uyarı, Tatbikat ve Yayın Sistemi

Yeni 16. maddeyle yönetmelik artık operasyonel hale geldi:

  • Erken uyarı ve ikaz sistemleri AFAD tarafından kurulacak.

  • Valilikler, genel sığınakların işletilmesi için personel görevlendirecek.

  • Tatbikatlar, farkındalık eğitimleri ve denetim kayıtları düzenli olarak yapılacak ve Valiliğe bildirilecek.

  • TRT, afet ve savaş hâlinde kesintisiz yayın yapmakla yükümlü hale geldi.

Bu maddeyle birlikte, sığınak sistemi artık sadece inşa değil, işletme ve haberleşme temelli bir afet yönetimi altyapısı haline geldi.

Sonuç: Artık Sığınaklar “Kağıt Üstünde” Kalmayacak

Yeni düzenlemeyle;

  • AFAD stratejik koordinatör,

  • Valilik uygulayıcı,

  • Belediyeler kayıt ve denetim sorumlusu,

  • TRT ise kamusal bilgilendirme kanalı haline geldi.

Bu değişiklikler, Türkiye’de ilk kez sığınakların planlamadan işletmeye kadar bütüncül bir sistemle yönetilmesini sağlayacak.
Artık her ilde, her ilçede, her binada sığınaklar izlenebilir, denetlenebilir ve gerektiğinde aktif hale getirilebilir olacak.